Le Temps «Στις Κυκλάδες βάζοντας το terroir στη φιάλη»

Η πρόκληση του Τ-OINOS όπως την παρουσίασε ο Sebastien Ladermann στο περιοδικό Τ της Γαλλικής εφημερίδας Le Temps:

«Στις Κυκλάδες, βάζοντας το terroir στη φιάλη

Παράγοντας μοναδικά κρασιά στην καρδιά του Αιγαίου: είναι η ομηρική πρόκληση που ανέλαβε ο Αλέξανδρος Αβατάγγελος, ο οποίος ακολούθησε, με θέρμη και χωρίς ενδοιασμούς, ένα όραμα και μία διαίσθηση.

Από το λιμάνι της Τήνου, παίρνεις ένα δρόμο ο οποίος ανεβαίνει γλυκά, σαν φίδι για περίπου 15 χιλιόμετρα. Κανένα αμπέλι στον ορίζοντα σε αυτό το νησί, το γειτονικό της Μυκόνου και της Άνδρου, παρά μόνο αμέτρητες πεζούλες φτιαγμένες από ανθρώπινο χέρι για να ταΐσουν στο παρελθόν, τους Αθηναίους. Το τοπίο,  άνυδρο, στην αρχή του φθινοπώρου, ξεδιπλώνει τις αποχρώσεις της ώχρας κάτω από τον γαλάζιο ουρανό.

Πέρα από το χωριό Φαλατάδος, το πανόραμα ανοίγει, αποκαλύπτοντας ένα οροπέδιο παρασυρμένο από τους ανέμους, ένα μέρος κατοικημένο από μερικά κοπάδια αγριοκάτσικων, γεμάτο ογκόλιθους επιβλητικούς όσο και περίεργους. Εκεί, στα 460 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ο Αλέξανδρος Αβατάγγελος αποφάσισε το 2002 να ξαναφυτεύσει αμπέλια, συνδέοντάς τα με μια αμπελουργική παράδοση που χρονολογείται από την Αρχαιότητα.

Δεν χρειάζεται κάποιος να έχει μία ιδιαίτερη ευαισθησία για να αισθανθεί τη δύναμη της ενέργειας του τόπου. Το τοπίο μοιάζει να έχει βγει από τη μυθολογία. Σύμφωνα με το μύθο, θεοί και τιτάνες συγκρούστηκαν εκεί με τη βοήθεια γρανιτικών βράχων. Αυτοί οι ίδιοι βράχοι χρησιμοποιούνται τώρα, ως το σκηνικό του Clos Stegasta και της εμβληματικής ποικιλίας του, το Ασύρτικο. Ο Θάνος Γεωργιλάς, Οινολόγος στο T-OINOS, εποπτεύει τις σειρές των αμπελιών, των οποίων οι καρποί της χρονιάς – που τρυγήθηκαν με το χέρι σε πολλά διαδοχικά περάσματα – αναπαύονται στο κελάρι, ήδη, εδώ και εβδομάδες. Με πυκνότητα 11500 ανά εκτάριο, ελέγχουν τη βλάστηση ώστε οι ρίζες να προχωρήσουν σε βάθος σε ένα γρανιτένιο έδαφος καλυμμένο με άμμο. Αυτό το δύσκολο έδαφος βελτιώνεται σταδιακά από καλλιέργειες κάλυψης – όπως το κριθάρι – που διευκόλυνε τη διείσδυση του νερού και των ριζών μέσα από το βράχο.«Δεν θέλουμε να κάνουμε κρασιά, αλλά να κλείσουμε στη φιάλη το terroir και την ενέργεια αυτού του τόπου», διευκρινίζει ο Αλέξανδρος Αβατάγγελος, εμπνευστής του έργου και ιδιοκτήτης του κτήματος. Για να το κάνει αυτό, το 2016, ζήτησε τη συμβουλή του Stéphane Derenoncourt, διάσημου συμβούλου αμπελουργίας και οινοποίησης. Αντί να αποτυπώσει ένα προσωπικό ύφος, εις βάρος της έκφρασης του τόπου, έβαλε, από την αρχή στην Τήνο,  όλη του την τεχνογνωσία στην υπηρεσία του terroir. Μια προσέγγιση τόσο ταπεινή όσο και σεβαστή, που βρίσκει το πλήρες νόημά της εδώ.

Η καλλιέργεια του αμπελιού, που πραγματοποιείται σύμφωνα με τις αρχές της βιοδυναμικής, επωφελείται από ένα μοναδικό κλίμα. Παρά τη γενναιόδωρη ηλιοφάνεια, που μετριάζεται από τους συχνά βίαιους ανέμους και την παρουσία της κοντινής θάλασσας, η δροσιά πέφτει μόλις έρθει η νύχτα. Το Clos Stegasta που παράγεται από το 2008, επωφελείται από αυτή τη φρεσκάδα. Ένα διάφανο λευκό κρασί που αφήνει μια γεύση από το μέρος όπου γεννήθηκε, ορυκτό και γεμάτο.

Σύμφωνα με τον Gérard Margeon, Διευθυντή Οινου των εστιατορίων του Alain Ducasse και συνεργάτη του Αλέξανδρου Αβατάγγελου στην Τήνο, η ενέργεια είναι σαν μια δόνηση, πολύ πιο σημαντική στα μάτια του από τις μυρωδιές και τις γεύσεις. Μια εύθραυστη ισορροπία που πρέπει να διατηρηθεί κατά τη διάρκεια της παλαίωσης του κρασιού: αμφορείς από πηλό, από γυαλί, και επιλεγμένα βαρέλια επιτρέπουν στα κρασιά που φτιάχνονται να ωριμάσουν στο σκοτάδι και τη δροσιά του κελαριού πριν γίνει το τελικό χαρμάνι.

Μόλις λίγα χιλιόμετρα από τα Στεγαστά, άλλο ένα μέρος που αξίζει την παράκαμψη, είναι ο Ράσονας. Είκοσι επτά πεζούλες καλυμμένες, κυρίως, από μαυροτράγανο, βρίσκονται σε μια κοιλάδα χωρίς δρόμο και κατοίκους. Μόνο ένα παρεκκλήσι παρακολουθεί τον πραγματικό φυτικό θησαυρό που αντιπροσωπεύει αυτό το αμπέλι και την ερυθρή ποικιλία του, η οποία  μάλλον θα ήταν καταδικασμένη να εξαφανιστεί χωρίς το T-OINOS και την αποφασιστικότητα όλων όσων φέρουν εις πέρας αυτό το φιλόδοξο έργο. «Η καλλιέργεια, εδώ, διεθνών ποικιλιών αμπέλου δεν θα είχε νόημα. Το Μαυροτράγανο αποδεικνύεται απόλυτα προσαρμοσμένο στο ζεστό και ξηρό κλίμα αυτού του τόπου και εκφράζει τα χαρακτηριστικά του terroir με εντυπωσιακό τρόπο» διευκρινίζει ο Θάνος Γεωργιλάς. Και αν και το πολύ φτωχό σχιστολιθικό έδαφος κάνει τα αμπέλια να υποφέρουν, όσο και το σκληρό κλίμα, διατηρεί το κρασί που δημιουργείται από αυτό, από το 2013, σε όλο του μεγαλείο. Πραγματικό κατόρθωμα σε τέτοιο εύρος!

Συνδέοντας το ακριβές και το σωστό

Επιστροφή στο Clos Stegasta. Ασημένια μαλλιά, πλατύ χαμόγελο και χέρια γεμάτα κάλους, ο ΜιχάληςΤζανουλίνος – υπεύθυνος αμπελώνα – παρακολουθεί προσεκτικά την ανάπτυξη κάθε πρέμνου, όποιακαι αν είναι η εποχή. Με τους επτά συνεργάτες του, αυτός ο άνθρωπος που είναι γέννημα θρέμμα του διπλανού χωριού αφιερώνει τις μέρες του -και τα Σαββατοκύριακα- στο αμπέλι, αποτελώντας ένα από τα βασικά κλειδιά για την παραγωγή ενός εξαιρετικού κρασιού σε αυτήν την περιοχή, υπό την αδιάκοπη ιδιοτροπία του καιρού. Αφαίρεση πέτρας, όργωμα για τον αερισμό του εδάφους, προσθήκη οργανικού κομπόστ, κλάδεμα, βιοδυναμικές επεξεργασίες, συγκομιδή: όλα γίνονται με το χέρι εδώ, προκειμένου να υπάρχει καλύτερος σεβασμός ως προς το έδαφος και το φυτικό κεφάλαιο. Καμία προσπάθεια δεν φείδεται, καμία δαπάνη δεν θεωρείται περιττή όταν η ποιότητα φαίνεται ότι θα μπορούσε να βελτιωθεί ακόμη περισσότερο. Σε μια εικοσαετία έχουν επενδυθεί στο κτήμα 10 εκατ. ευρώ, στα οποία πρέπει να προστεθούν και 3 εκατ. που θα επενδυθούν φέτος τον χειμώνα για την κατασκευή νέου οινοποιείου.

Φιλόσοφος και θεολόγος στη σπουδή, επιχειρηματίας στην Αθήνα και αμπελουργός στην Τήνο, ο Αλέξανδρος Αβατάγγελος δεν κάνει την απόπειρα πρώτη φορά «Στη Σαντορίνη, όπου ξεκίνησα με το πρώτο μου οινοποιείο, βρίσκω τα κρασιά πολύ δυνατά, βαριά. Εκφράζουν τον εγωισμό των παραγωγών περισσότερο από το terroir. Το κρασί δεν είναι, ωστόσο, κοινωνική καταξίωση, πρέπει να εκφράζει την ελευθερία του οινοποιού στην υπηρεσία ενός πολύπλοκου οικοσυστήματος.»

Αυτό το θαύμα του κρασιού, λίγοι αμπελουργοί ξέρουν πώς να το καταφέρουν. Επαναφέρουν ό,τι περιέχει το έδαφος, το υπέδαφος, ο αέρας, το φως, με κάθε διαφάνεια. Μια νέα πρόκληση κάθε χρονιά. Όταν αυτή η τελευταία θεωρείται εξαιρετική, γεννιέται το Rare – διαθέσιμο σε λευκό και κόκκινο και ίσως σύντομα σε ροζέ. Αν δεν συμβαίνει αυτό, παράγονται μόνο τα κλασικά κρασιά – ήδη εξαιρετικού ποιοτικού επιπέδου.

Το παράδειγμα του T-Oinos – σύνθεση των λέξεων Τήνου και Οίνου – ενέπνευσε τη δημιουργία αρκετών οινοποιείων στο νησί. Ο Αλέξανδρος Αβατάγγελος δεν φαίνεται να υπερηφανεύεται για αυτό. Γιατί για αυτόν, τον αέναο ανήσυχο Κερκυραίο, μετράει μόνο η πρακτική εφαρμογή των διδασκαλιών της φιλοσοφίας: «Πώς;» ή «Τι;» με την ανάπτυξη μιας παγκόσμιας και μοναδικής συνέργειας μεταξύ του εδάφους, του περιβάλλοντος και των ανθρώπων. Το να δεσμεύει το δίκαιο και το καλό, είναι για εκείνον ο μόνος τρόπος να δημιουργείς κρασιά με σύνεση.  Φεύγοντας από την Τήνο είναι καλό να θυμόμαστε ότι η Ελλάδα ήταν στην αρχαιότητα η μεγαλύτερη – και η καλύτερη – οινοπαραγωγός. Εκείνη την εποχή στη Γαλλία έρεε μόνο μπύρα…

Πρακτικά

Κατόπιν αιτήματος, το T-Oinos προσφέρει γευσιγνωσίες και επισκέψεις επί πληρωμή. Οι λίστες των καλύτερων εστιατορίων του νησιού προσφέρουν τα κρασιά του αλλά κάποιες ετικέτες μπορεί να λείπουν στο τέλος της σεζόν.

Χώρες που επωφελούνται από εισαγωγή: Ελβετία, cavesa.ch, Γαλλία, Βέλγιο, Αγγλία, Ιαπωνία.

toinos.com»